Nieuwsbrief opgesteld door Stijn Leenknegt, technisch commercieel adviseur bij Vanden Avenne-Ooigem nv
De eerste warme dagen zijn achter de rug. In onze vorige nieuwsbrief gaven we jullie info over de oorzaken, symptomen en gevolgen van hittestress bij varkens. Als u deze gemist hebt, of nog eens wilt nalezen kunt u altijd terecht in de “nieuws” sectie op onze website.
Deze nieuwsbrief behandelt de managements- en voedertechnische maatregelen die kunnen getroffen worden om hittestress te vermijden. De volgende nieuwsbrief zal een overzicht geven van mogelijke koelingssystemen voor de diverse verluchtingssystemen die in varkensstallen gebruikt worden.
Management
Één van de zaken die vaak over het hoofd gezien worden, is het nakijken van de (brand)verzekering. Vraag na bij uw makelaar welke zaken verzekerd zijn (denk aan verstikking, uitzonderlijke sterfte, …). Doe dit bij voorkeur vóór een schadegeval voorvalt.
In de stal zelf kunt u de biggenbatterij en de vleesvarkensstal op de warmste momenten het best vermijden. Vermijd stress en controleer deze afdelingen ’s morgens vroeg en bewaar de rest van de dag de rust. Ook behandelen en laden of lossen doet u best op de koelste momenten.
Overweeg ook om meer of vervroegd uit te laden. Zo is er meer ruimte voor de resterende dieren. Denk er verder aan om de verlichting aan te passen. Meer licht in koelere perioden stimuleert de voederopname !
Ook zeugen laat u best zoveel mogelijk met rust. Stel vaccinaties en behandelingen uit tot na de warmste periode. Als dit onmogelijk is, voert u deze handelingen best uit vóór 6 uur ’s morgens. Vervroeg of verlaat het moment van spenen in functie van de warmte: vermijd verhokken op de warme momenten.
Figuur 1 : Fotocredit: Els Balcaen
Laat u in de kraamstal leiden door het liggedrag van de biggen voor het aanpassen van de verwarming. Schakel eerst de biggenlampen uit, voor u de temperatuur van de vloerverwarming aanpast: biggen hebben voorkeur voor contactwarmte. Let bij het gebruik van biggenlampen op voor warmtestraling naar de zeug.
Bij extreme hitte kunt u overwegen om zeugen met water te besproeien. Zorg wel dat de relatieve vochtigheid niet boven de 70% gaat. Dit voelt aan als tropische hitte en verergert de situatie. Heb in kraamhokken met betonvloeren ook aandacht voor de snellere afkoeling van de biggen op de natte beton ! Bij nieuwbouw moet schouderkoeling in de kraamstal zeker overwogen worden.
In de dekstal voert u best niet teveel wijzigingen door. Zolang de zeugen reageren op de zoekbeer, houdt u best tijdstip van beercontact en dekken aan. Enkel als er geen enkele reactie meer komt van de zeugen, kunt u dit verschuiven naar een koeler moment. Controleer wel regelmatig de temperatuur van de koelbox van het sperma (17°C is ideaal). Indien mogelijk, kunt u ook het sperma zelf controleren. Hittestress zorgt bij de beren voor een lagere kwaliteit en een verminderde spermaproductie.
Voor de drachtige zeugen is het belangrijk om tijdig de conditie bij te sturen zodat ze niet te vet de zomer in gaan. Het onnodig verplaatsen van hoogdrachtige zeugen wordt best vermeden.
Drinkwater
Controleer op regelmatige basis de kwaliteit van het drinkwater. Ook het waterdebiet en het aantal dieren per drinkplaats is zeer belangrijk. In figuur 2 vindt u een overzicht van de belangrijkste normen.
Figuur 2 : Waterbehoefte per dier (bron: ILVO, Varkensloket)
Hoewel het niet eenvoudig aan te pakken is, speelt ook de temperatuur van het water een grote rol. 15 à 18°C is ideaal. Studies tonen aan dat bij vleesvarkens die drinkwater kregen van 15°C de voederopname 40% hoger lag dan bij water van 22°C!
In periodes van grote hitte, kan eventueel ook vitamine C via het drinkwater verstrekt worden. Dit wordt best 12u voor de hittepiek toegediend.
Voeder
Voor de zeugen is het aangewezen om het voedertijdstip aan te passen naar de koelste periodes. Het is ook beter om 4 kleinere porties te verstrekken, dan 2 grote. Pas zeker ook de voergift aan in functie van de opname, zodat de zeug bij elke voederbeurt vers voeder heeft. In de dekstal moet extra aandacht besteed worden aan het flushen na spenen. Een specifiek bronstvoeder zoals de VDA 2e fase Lacto/Bronst (465.0 of .1) is ideaal. Als u geen silo extra hebt, kunt u ook een supplement in top-dressing gebruiken, zoals de VDA Bronst (438.0).
Voor vleesvarkens kan het interessant zijn om een geconcentreerder voeder in te zetten. Bij een verlaagde voeropname krijgen de varkens dan toch meer energie binnen, zodat de groei minder daalt.
Ook Vanden Avenne neemt maatregelen tegen de hittestress. Zo worden extra anti-oxidanten (zoals vitaminen, plantenextracten en mineralen, …) aan het voeder toegevoegd om zowel het voeder als het dier makkelijker door een hete periode te loodsen. In de lacto voeders wordt de hoeveelheid vet opgetrokken en de hoeveelheid vezels verlaagd, zodat er minder verteringswarmte vrij komt.
Figuur 3 : Denk zeker ook aan uw silo's
Denk in deze warme periode zeker ook aan uw silo’s. Laat ze regelmatig volledig leeg komen. Zorg ook voor een goede ontluchting op de silo: op warme dagen moet de warme, vochtige lucht kunnen ontsnappen. Zo kan deze bij het afkoelen ’s nachts niet condenseren. Een jaarlijkse reiniging is en blijft een must. Dit kan zowel droog, als met de hogedrukreiniger. Vergeet hierbij zeker ook de trechter, vijzelbak, tussenopslag en weger niet: ook deze kunnen vervuild zijn. Na het reinigen kunt u voor het blazen van het voeder de silo laten ontsmetten met een Siloshot. Dit poeder bevat organische zuren en hecht zich aan de silowanden. Hierdoor koeken voerresten minder aan, en wordt de groei van schimmels en bacteriën geremd.
Ventilatie
Preventief kan bij de ventilatie al heel wat gedaan worden om hittestress te voorkomen. Controleer de werking van het alarm en/of het noodaggregaat. Deze regelmatige controle is vaak ook een voorwaarde voor lastenboeken (Certus, Beter Leven) en moet gedocumenteerd worden.
Kijk de isolatie na: vermijd leklucht via kieren en spleten. De lucht die tussen het dak en de isolatie zit, is meestal zeer warm. Overweeg ook om oude isolatie te vervangen.
Zorg ervoor dat de ventilatoren hun maximale debiet kunnen halen: verwijder vuil van luchtinlaten, ventilatoren, luchtwassers, … Vermijd direct zonlicht op de dieren. Dit kan best door ramen wit te kalken, zo is er wel nog licht zonder directe instraling.
Controleer de instellingen van de regelkasten. Als de staltemperatuur ’s morgens 2°C hoger ligt dan de vraagtemperatuur, kunt u deze best 1 à 2 graden verhogen. Zo vermijdt u dat er ‘s nachts overventilatie optreedt. Agendeer wel reeds voor september om de instellingen terug te zetten.
In de volgende nieuwsbrief bespreekt onze ventilatiespecialist Pieter Delva de mogelijkheden tot koelen bij verschillende ventilatiesystemen.
Sommige maatregelen kunnen bij de meeste systemen gebruikt worden. Zo kunt u bij extreme hitte water vernevelen boven de dieren met behulp van een rugsproeier, inweekinstallatie, tuinslang… Ook het bevochtigen van de lucht aan de luchtinlaat of het natmaken van de voedergang kan effect hebben. Houd in elk geval wel de relatieve vochtigheid in de gaten! (zie figuur 4)
Figuur 4 : Stress index Temperatuur & Relatieve vochtigheid
Hebt u nog vragen? Neem gerust contact op met de VDA-adviseur in uw regio.