Nieuwsbrief opgesteld door Kristien Vanbelleghem, adviseur varkens - specialisatie zeugenhouderij
Van oudsher krijgt de klauwgezondheid bij rundvee veel aandacht. Bij zeugen is het belang ervan nog niet doorgedrongen. Daarom heeft een groot aantal zeugenhouders nog nooit een klauwcheck uitgevoerd of laten uitvoeren.
Bij zeugen opgeruimd omwille van vruchtbaarheid is een klauwprobleem vaak de onderliggende oorzaak. Ontsteking van de lederhuid (de huid onder het hoorn) is zeer pijnlijk. Er worden signalen via het bloed naar de hersenen gestuurd om de hormoonproductie te onderdrukken. Resultaat: de zeugen komen moeilijk bronstig.
Kreupele zeugen hebben een lager afbigpercentage, meer mummies en vaak lichtere biggen. Zeugen met bal-en witte lijnletsels hebben meer dood geboren biggen. Als de klauwen van de voorpoten aangetast zijn, is het risico op dood liggen hoger.
Dus zeker de moeite om extra aandacht te hebben voor de klauwen van onze zeugen. Een aantal voorbeelden maken dit duidelijk.
1. Bij eigen aanfok zie je vaak te lange (bij)klauwen
Onbewust wordt er geselecteerd op een te rechte beenstand omdat men kost wat kost onderstandig beenwerk wil vermijden. Daardoor gaat de klauw echter doorzakken. Hetzelfde fenomeen zie je bij opfokzeugjes die te lang op plastiek rooster gehuisvest zijn.
De bijklauwen raken constant de grond en worden zo getriggerd om sneller te groeien.
De lange bijklauwen hinderen de zeug bij het stappen waardoor ze de klauw anders gaat belasten. Zo ontstaan ook letsels onderaan de klauw aan de bal, het hoorn of de witte lijn.
Hoe los je dit op ?
- Let er op dat je niet systematisch een te rechte beenstand gaat selecteren. Dergelijke zeugen schieten ook gemakkelijker met de poten naar achteren in de kraamstal;
- Lange klauwen kan je trimmen met een rozensnoeischaar of speciaal aangekochte klauwenschaar. Dat doe je best in de kraamstal. Een schaar met ronde bek werkt het vlotst omdat die mooi rond de klauw aansluit.
Bijklauwen kunnen tot op 40 mm terug gezet worden. Hoofdklauwen tot op 60 mm.
2. Wonden en/of zwakke plekken in de keratine
Dit kan zowel onderaan de klauw voorkomen als bovenaan. Bovenop de hoef wordt het snel opgemerkt. Onderaan zie je het vaak pas als de zeug al kreupel staat.
Via wonden of zwakke plekken in het hoorn dringen bacteriën binnen. Door de ontstekingsreactie verstoppen de bloedvaten in de klauw. De ontsteking woekert ook binnenin de klauw. Dit kan uiteindelijk leiden tot kroonrandontsteking.
Daar de bloeddruk stijgt in de klauw gaan de bloedvaten lekken. Nutriënten voor het behoud en herstel komen niet meer tot in de klauw. Vandaar dat dergelijke letsels zeer moeilijk genezen.
Bloedophoping kan eveneens ontstaan door stress of overbevolking.
Hoe los je dit op ?
- Controleer de kwaliteit van de hoeven.
Ammoniak is zeer agressief voor de klauwen. Het breekt het bindmiddel af tussen de keratinecellen van het hoorn.
* Hoorn van goede kwaliteit is beige, ivoorkleurig
* Hoorn van slechte kwaliteit is bruin van kleur
- Heb aandacht voor wonden aan de bal en het hoorn
Natte vloeren geven vaak balwoekeringen
Als er vochtige plaatsen zijn in de stal, onderneem dan actie:
* Spuit verstopte roosters door:
* Controleer watervermorsing boven ligbedden. Vervang desnoods nippels door drinkbakken;* Drogende poeders kunnen soms een tijdelijke oplossing bieden tot er tijd of leegstand is om de probleemzones aan te pakken.
Heb aandacht voor ruwe vloeren, scherpe hoeken aan betonplaten, uitstekende bouten,…
* Vervang tijdig versleten roosters;
* Breek de hoeken van betonplaten;
* Maak de overgang van rooster naar ligbed rond;
* Herstel ruwe, uitgevreten platen voor de voerbak;
* Schijf bevestigingsbouten af en verwijder de bramen (bv. aan de poten van boxen)
Behandel wonden altijd direct met een daarvoor voorziene spray
* De wonde wordt afgedekt, ontsmet en geneest sneller. Let wel, als de spray antibiotica bevat, telt dit ook mee voor het AB register.
* Maak er een gewoonte van om standaard te controleren op wonden bij het opvullen van de kraamstal. Daar heb je de beste controle op de klauwen, ook onderaan de poot.
3. Letsels aan de witte lijn
De witte lijn is de flexibele verbinding tussen zool en wand. Die is zeer gevoelig aan mechanische belasting bij kort draaien, vluchten, verkeerd belasten van de klauw om pijn te vermijden,.. Als de witte lijn los komt, geraakt er mest tussen die voor ontsteking zorgt.
Hoe los je dit op ?
- Zorg voor zo weinig mogelijk bochten van 90°, ook in opfok en quarantaine;
- Vermijd overbezetting, ook in opfok;
- Voorkom balaantasting (zie hoger) waardoor de zeug de klauw verkeerd belast om pijn te vermijden;
- Huisvest jonge zeugen in aparte groepen. Indien onmogelijk, breng ze dan op een rustig moment in de groep als er niet gevochten en/of gesprongen wordt. De derde dag na het samen steken in groep is het kritieke moment om pootproblemen te detecteren. Wacht je langer, dan wordt de schade groter.
Beenwerkproblemen komen vaak in golven van 3 à 4 maand. Klauwhoorn groeit namelijk aan 1 à 1.2 cm/maand. Na 5 maand heb je een volledige nieuwe klauw. Daarom evalueer je de ondernomen acties best na een vijftal maand door een nieuwe klauwcheck uit te voeren.
Wil je voor jouw bedrijf een klauwcheck, Vanden Avenne helpt je graag !